De woede over AZC’s laat zien dat er iets dieper mis is
Steeds vaker zien we demonstraties tegen de komst van asielzoekerscentra (azc’s). Mensen trekken de straat op, hangen spandoeken aan hekken of laten in raadszalen luid hun ongenoegen horen. Ze willen geen azc in hun buurt. De argumenten zijn vaak dezelfde: zorgen over veiligheid, overlast, oneerlijke behandeling en een politiek die niet meer luistert. Soms kan de frustratie zo hoog oplopen dat geweld en vernielingen plaats vinden. En dat is natuurlijk niet de bedoeling. Bovendien los je er helemaal niets mee op en schep frustraties bij mensen die er helemaal niets mee hebben te maken.
Maar die boosheid komt niet uit het niets. Veel mensen maken zich zorgen over hun leefomgeving en voelen zich in de steek gelaten door Den Haag. Ze horen verhalen over incidenten met asielzoekers, over diefstal, geweld of seksueel grensoverschrijdend gedrag, en vrezen dat hun eigen buurt onveilig wordt. Ouders willen hun kinderen met een gerust hart buiten laten spelen, zonder angst voor wat er kan gebeuren. Hoewel de meeste asielzoekers zich wél aan de regels houden, blijven de negatieve verhalen hangen, versterkt door sociale media en een groeiend wantrouwen richting de overheid.
Daarnaast speelt er een ander, minstens zo groot probleem: het gevoel van oneerlijkheid. Terwijl steeds meer Nederlanders moeite hebben om een betaalbare woning te vinden of afhankelijk zijn van een voedselbank, zien ze dat asielzoekers vaak sneller onderdak en financiële steun krijgen. Of dat nu feitelijk altijd zo is of niet, het gevoel dat “de eigen mensen” achteraan moeten sluiten, doet veel met het vertrouwen in de politiek.
Daar komt bij dat besluiten over azc’s vaak worden genomen zonder dat omwonenden zich echt gehoord voelen. Lokale inspraak lijkt soms een formaliteit, terwijl de overheid de opvangplekken tóch aanwijst. Dat voedt het idee dat de democratie slechts op papier bestaat en dat Den Haag vooral voor zichzelf beslist.
Toch is het te eenvoudig om alle boosheid te richten op asielzoekers zelf. De echte oorzaak ligt dieper: in jarenlang falend beleid op het gebied van woningbouw, integratie en communicatie. Wanneer mensen zich in de steek gelaten voelen, zoeken ze een tastbare schuldige..., en dat wordt dan vaak de nieuwkomer. De politiek heeft die kloof tussen beleid en burger zelf laten ontstaan door beloftes niet na te komen en zorgen niet serieus te nemen.
De demonstraties bij azc’s zijn dus meer dan protesten tegen asielzoekers: ze zijn een signaal van maatschappelijke onvrede. Een waarschuwing dat er iets fundamenteel misgaat in het vertrouwen tussen burgers en bestuur. Als dat vertrouwen niet snel wordt hersteld, zal het niet alleen de opvang van vluchtelingen onder druk zetten, maar ook de samenhang in onze samenleving als geheel.