Op weg naar een kille, pretentieloze maatschappij
Er is iets fundamenteel mis aan het gaan. Onze kinderen weten niet meer wat spelen is. Niet het spelen dat draait om fantasie, vriendschap, vieze knieën en ruzies die je zelf oplost. Nee, tegenwoordig draait het om geld. Jongeren van twaalf met bijbaantjes, pubers die dromen van crypto-winst, influencers met affiliate links en coaching-cursussen over hoe je ‘rijk wordt zonder te werken’. En ondertussen: nul interesse in vrijwilligerswerk, nagenoeg geen betrokkenheid bij de gemeenschap. Want dat levert niets op. Geen likes. Geen geld. Geen status.
Het klinkt als een karikatuur, maar het is bittere realiteit. En het wordt nog erger, want deze kinderen krijgen straks ook weer kinderen. Wat voor wereld houden we dan over?
Een samenleving zonder spel, zonder zingeving
Wie niet leert spelen, leert ook niet delen. Spelen is niet zomaar vermaak, het is de oervorm van menselijk contact. Het is waar je leert samenwerken, conflicten oplossen, verliezen zonder haat, winnen zonder arrogantie. Maar als een kind zijn tijd doorbrengt tussen schermen, doelen en deadlines, wordt dat allemaal overgeslagen. Wat overblijft is prestatiedwang, zelfgerichtheid, en een gevoel van onthechting van alles wat niet direct iets oplevert.
Die kinderen worden volwassenen. En die volwassenen bouwen een samenleving waarin fatsoen verdampt, omdat er nooit een moreel kompas is ontwikkeld. Waar empathie wordt gezien als zwakte. Waar kleine irritaties uitgroeien tot explosieve conflicten. Geen geduld, geen nuance, geen ruimte voor kwetsbaarheid.
De schuld ligt niet bij de kinderen
We moeten ophouden kinderen als het probleem te zien. Zij zijn slechts een spiegel van de wereld waarin ze opgroeien. En die wereld is ingericht door volwassenen, door politiek, beleid en maatschappelijke keuzes. Door het dogma van de “hardwerkende Nederlander”, die van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat moet buffelen om het hoofd boven water te houden. Ouders die hun kinderen noodgedwongen overleveren aan de opvang, waar structuur en veiligheid belangrijker zijn dan warmte en aandacht. Geen verwijt aan die opvangmedewerkers...., zij doen wat ze kunnen. Maar het is géén opvoeding. Het is voorbereiding op een leven vol efficiëntie, productiviteit en arbeid.
We brengen geen mensen groot, we kweken werkers.
Het effect? Nog onzichtbaar, maar straks onomkeerbaar
De echte gevolgen worden pas over een generatie of twee voelbaar. En dat is nu precies het gevaar: niemand zal het opmerken. Omdat er dan niemand meer is die nog weet hoe het ook kon. Hoe het voelde om eindeloos te spelen. Hoe het was om als vrijwilliger te helpen bij de voetbalclub, of pannenkoeken te bakken voor het buurtfeest...., gewoon, omdat het fijn was. Omdat je ergens bij hoorde. Omdat je gaf om iets buiten jezelf.
Dat geheugen verdwijnt. En zonder geheugen, verdwijnt het geweten. Dan houden we een samenleving over die nietsontziend is, pretentieloos, zonder moraal. Waar conflicten niet meer worden besproken, maar uitgevochten. Waar het recht van de sterkste regeert — emotioneel, economisch of zelfs fysiek.
Een stille afdaling, zonder alarmbel
Wat dit alles extra wrang maakt: het gebeurt sluipend. Geen revolutie. Geen crisis. Geen schok. Gewoon een gestage, onopvallende verschuiving van waarden. Omdat we het te druk hebben. Omdat we moe zijn. Omdat we zelf ook al vergeten zijn hoe het anders kon.
En dus groeit er een samenleving op waarin niemand zich nog afvraagt waarom kinderen niet meer spelen. Omdat niemand ooit geleerd heeft dat het belangrijk was.
De tijd om in te grijpen is nú
Willen we dit keren, dan moeten we radicaal anders gaan denken over opvoeding, werk, tijd en waarde. We moeten ouders de ruimte geven om op te voeden, niet alleen te overleven. Kinderen de kans geven om te ontdekken, niet alleen te presteren. En bovenal: stoppen met het verheerlijken van arbeid als hoogste deugd.
Niet alles draait om economische waarde. Een kind dat speelt, bouwt aan de samenleving van morgen. Een vrijwilliger houdt de maatschappij bij elkaar. En een ouder die thuis is, is geen kostenpost, maar de basis van beschaving.
De toekomst is nog niet verloren. Maar we moeten wel wakker worden. Voor het te laat is.