De normalisering van ongewenst gedrag op social media
De afgelopen jaren zien we een verontrustende trend: jongeren groeien op in een digitale wereld waar grenzen steeds verder vervagen. Sociale media, en met name platforms als TikTok, bombarderen hen dagelijks met korte, prikkelende video's die niet alleen hun aandacht opeisen, maar ook hun normen en waarden sluipenderwijs beïnvloeden. Wat op het eerste gezicht onschuldig lijkt zoals een grappige video, een danschallenge enzovoort, blijkt bij nadere beschouwing een gevaarlijke voedingsbodem voor de normalisering van gedrag dat maatschappelijk onwenselijk is.
Het gaat hier niet alleen om oppervlakkige trends. We hebben het over AI-gegenereerde content waarin ongewenst seksueel gedrag wordt voorgesteld alsof het normaal is, en waarin extreem geweld, vaak verpakt als gamefragmenten, wordt verheerlijkt. Deze beelden hebben een effect: jongeren die dag in dag uit zulke content consumeren, ontwikkelen een andere kijk op seks, relaties en conflict. Wat ooit werd gezien als grensoverschrijdend, wordt steeds vaker afgedaan als "gewoon hoe het gaat".
Van shock naar gewoonte
Het gevaar zit in de sluipende werking. De eerste keer dat een jongere een gewelddadige scène ziet, voelt hij of zij misschien afkeer. Maar na honderden herhalingen verdwijnt dat gevoel. Ditzelfde geldt voor seksueel expliciete beelden die geen realistisch beeld geven van intimiteit, maar wel van macht, dominantie en objectivering. Het gevolg? Jongeren groeien op in een wereldbeeld waarin extreem gedrag de norm lijkt. En dat heeft gevolgen in het echte leven. We zien steeds vaker nieuwsberichten over groepsverkrachtingen, seksuele intimidatie op scholen en zinloos geweld op straat. Toeval? Nauwelijks.
Wie zit hierachter?
Is dit slechts het resultaat van een doorgeslagen marktlogica waarin clicks belangrijker zijn dan moraal? Of is er meer aan de hand? Het is naïef om te denken dat kwaadwillende partijen deze trend niet zouden aangrijpen. Informatieoorlog is een bekend fenomeen: wie de jeugd beïnvloedt, beïnvloedt de toekomst. Het zou niet voor het eerst zijn dat staten of organisaties bewust proberen samenlevingen te ontwrichten door verdeeldheid, chaos en normvervaging te zaaien. Rusland wordt vaak genoemd als speler in desinformatiecampagnes en zijn er zelfs in gespecialiseerd. Zou het vergezocht zijn dat zulke krachten ook inspelen op het ontwrichten van maatschappelijk maatstaven via normalisering van ongewenste seks en geweld in content?
De echte dreiging
Het werkelijke gevaar is niet één enkel filmpje, maar de cumulatieve kracht van miljoenen prikkels per dag. Het algoritme van TikTok is gebouwd om verslaving te voeden: hoe extremer de content, hoe langer de kijker blijft hangen, hoe meer data, hoe meer winst. Voeg daar AI-gegenereerde content aan toe, perfect afgestemd op trending emoties, en je hebt een propagandamachine die subtieler werkt dan welk klassiek mediakanaal ooit heeft gekund.
Wat nu?
Het antwoord is niet simpel. Verbieden? Censureren? Dat roept meteen vragen op over vrijheid van meningsuiting. Maar één ding is duidelijk: als we niets doen, worden we toeschouwers van een generatie die hun morele kompas afstemt op wat een algoritme hun voorschotelt. Mediawijsheid moet geen optioneel vakje zijn op school, maar een fundament. Ouders moeten zich niet afvragen óf ze met hun kinderen over deze onderwerpen moeten praten, maar hóe snel ze dat moeten doen. En beleidsmakers moeten eindelijk beseffen dat digitale platformen niet zomaar speeltuinen zijn, maar machtsinstrumenten.
De strijd om de hoofden van onze jeugd is begonnen. De vraag is: wie wint? De samenleving, of de onzichtbare hand die via AI en algoritmes sluipend de regels herschrijft?