Digitale afhankelijkheid
Controle over gedrag en keuzes
Gedragssturing via algoritmes: Alles wat je doet op digitale apparaten wordt gevolgd en geanalyseerd. AI en big data voorspellen niet alleen wat je kunt doen, maar proberen je ook subtiel te sturen naar gewenst gedrag zoals aankopen, meningen, stemgedrag, enz.
Keuze-architectuur: De digitale omgeving bepaalt welke opties je ziet en hoe ze gepresenteerd worden (denk aan "dark patterns" die je een bepaalde kant op duwen).
Economische belangen
Surveillancekapitalisme: Je data zijn letterlijk geld waard. Hoe meer digitaal je leeft (betalen, communiceren, zoeken, reizen), hoe meer waardevolle data je achterlaat.
Digitalisering van geld = totale traceerbaarheid: Als cash verdwijnt, wordt iedere transactie zichtbaar, te volgen en potentieel te controleren. Dit is aantrekkelijk voor banken, overheden én techbedrijven.
Centralisatie van macht
Techmonopolies: Een handvol bedrijven (Google, Apple, Microsoft, Amazon, Meta) beheersen bijna de hele digitale infrastructuur. Ze bepalen wie zichtbaar is, welke diensten toegang krijgen, en welke regels gelden.
Overheidscontrole: Digitale ID’s, surveillance, en regulering maken het mogelijk om burgers te volgen, blokkeren of uitsluiten (denk aan sociale kredietscores in China als extreem voorbeeld).
Afhankelijkheid als systeemstrategie
Van gemak naar noodzaak: Wat begon als ‘handig’ (digitale assistenten, mobiel bankieren) wordt snel ‘verplicht’ (geen papieren bankpas meer, belastingdienst alleen online).
Verslavingsmechanismen: De systemen zijn ontworpen om je aandacht vast te houden en terug te laten komen, niet vanuit dienstbaarheid, maar vanuit winst of controle.
Uitsluiting van niet-digitale burgers. Wie geen smartphone heeft, kan vaak niet meer:
- inloggen bij de overheid (DigiD)
- betalen in winkels zonder pin
- reizen met OV
- bankzaken regelen
Dit vergroot de kloof tussen ‘connected’ mensen en wie buiten het systeem valt (ouderen, minder bedeelden, mensen die bewust offline willen blijven).
Wat zit er écht achter?
Motief:
-Data-extractie
-Controle
-Winst
-Efficiëntie
-Machtsconcentratie
Voor wie?
-Techbedrijven
-Overheden/banken
-Big Tech/fintech
-Overheden/bedrijven
-Monopolies
Gevolgen voor jou:
-Minder privacy, gericht beïnvloed
-Minder autonomie
-Meer verslaving en consumptie
-Je moet meedoen of valt buiten het systeem
-Minder keuzevrijheid, afhankelijkheid
Wil je hiermee breken?
Bewustzijn is de eerste stap. Daarna volgen keuzes zoals:
-vaker contant betalen
-AI en apps bewust beperken of weren
-technologie gebruiken op jouw voorwaarden
-digitale minimalisme toepassen.